Өзектілігі

Рухани құндылықтар - ұлттың консолидациясы мен бірегейлігінің құралы. Еліміздің бүкіл аумағында біртұтас есте сақтау орындарының желісін, Қазақстанның қасиетті жерлерінің мәдени-географиялық белдеуін құру ұлттық бірегейліктің элементтерінің бірі болып табылады. Рухани құндылықтар - бұл ұлттың консолидациясы мен сәйкестендіру құралы. Еліміздің бүкіл аумағында біртұтас есте сақтау орындарының желісін, Қазақстанның қасиетті жерлерінің мәдени-географиялық белдеуін құру ұлттық бірегейліктің элементтерінің бірі болып табылады.

Қазіргі кезде жаңа бағыт - бұл тарихи тұлғалармен және шет елдердегі естелік орындармен байланысты маңызды орындарды іздеу және зерттеу болып табылады. Бұл елден тыс жерде орналасқан қазақ даласынан шыққан танымал адамдардың жерленген орындары және басқа да қасиетті нысандар мен Қазақстан халқының жадында өзіндік құндылығы бар тарихи-саяси оқиғалармен байланысты орындар, сонымен қатар табиғи ландшафт пен мәдени мұра, зайырлы және діни сәулет ескерткіштері , кесенелер. 

Мақсаты

Қазақ халқының қасиетті орындарының мәдени-географиялық белдеуін қалыптастыру үшін  шет елдердегі тарихи тұлғалармен байланысты қасиетті нысандарды, маңызды орындарды іздеу және зерттеу.

Ол тамыры ғылыми анықталуының қажеттілігі, шығу тегі өткен дәуірден бастау алатын мәдени кодтардың пайда болуы мен қызмет етуінің объективті жағдайлары мен субъективті факторларын талдаумен түсіндіріледі. 

Күтілетін нәтижелер 

1. 7 мақала жарияланады (соның ішінде шетелдік рейтингілік басылымдарда WebofScience/Scopus – 1; журналах, ҚР БжҒМ Білім және ғылым саласында сапаны қамтамасыз ету комитеті ұсынған журналдарда ғылыми мақалалар шығару – 2; халықаралық, республикалық конференциялардың жинақтарында – 4), оларда Қазақстанның халқының  жадында өзіндік құндылығы бар тарихи және саяси оқиғаларға  қатысы бар тұлғалар туралы жаңа мұрағаттық құжаттар ғылыми айналымға енгізілетін болады; ғылыми қауымдастыққа елімізден тыс жерде өмір сүріп жатырған  Орынбор, Саратов, Астрахан, Самара және Волгоград облыстары қазақтарының рухани қасиетті орындарына далалық экспедициялар кезігнде анықталған мәліметтер ұсынылады; қасиетті орындардың кезеңделуі  мен типологиясына сипаттама беріледі.

 Жобаның нәтижелерін  жариялау үшін болжамды түрде таңдалған  шетелдік рейтингтік басылымдар WebofScience/Scopus:

(https://www.scimagojr.com/journalrank.php?area=1200&wos=true&type=j&category=1201): Journal of Visual Culture (0.494 Q1, процентиль – 31,22), Bylye Gody (0.194 Q2, процентиль – 27.47), History and Memory (0.152 Q2, процентиль – 64.33), Quaestio Rossica (0.140 Q1, процентиль – 26.09).

Жобаның нәтижелерін ҚР БҒМ  Білім және ғылым саласында сапаны қамтамасыз ету комитеті  ұсынған журналдарда жариялау үшін болжамды басылымдар:  Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің Хабаршысы. Тарих ғылымдары, философия, дінтану сериялары,  Қазақ тарихы, Қазақстан - Спектр (KИСИ), ҚазҰУ Хабаршысы. Тарихи сериясы, Қарағанды университетінің хабаршысы (тарих, философия сериясы), Отан Тарихы, М. Өтемісов атындағы  Батыс Қазақстан университетінің Хабаршысы, «edu.e-history.kz» халықаралық электронды ғылыми журналы.

2. Ұлттық бірегейлікті қаңқасын қалыптастыруға үлес қосу үшін, шекаралас аймақтардағы қазақтардың мәдени мұраларын анықтау мақсатында, Ресей Федерациясының Орынбор, Саратов, Астрахан, Самара және Волгоград облыстары қазақтарының, рухани қасиетті орындарының энциклопедиясы баспаға дайындалады.
3. Жастардың сакральді география туралы хабардар болуына, олардың гуманитарлық мәдениетінің даму индикаторы ретінде зерттеулер жүргізілетін болады;
4. Зерттеу нәтижелері әлеуетті пайдаланушылар арасында, облыстық және республикалық бұқаралық ақпарат құралдарында, мектептер мен жоғары оқу орындарының оқытушыларына арналған семинарлар мен біліктілікті арттыру курстарында дәрістер оқылуы кезінде, ұсыныстар әзірлеу, ғылыми мақалалар жариялау арқылы көпшілік арасында таратылатын болады. Сондай-ақ Батыс Қазақстанның  тұрғындары мен жақын шетелдердегі қазақ этносы арасындағы байланыстың жаңа арналарын кеңейту үшін дөңгелек үстелдер мен желілік викториналар өткізіледі.

1) күтілетін нәтижелердің әрқайсысының қолданылу саласы және мақсатты тұтынушылары;

Тарихи ескерткіштер мен қазақ халқының көрнекті тұлғалары туралы білімді насихаттау ұлттық мәдениеттің негізі ретінде жас ұрпақтың бойында тарихи және әлеуметтік жадыны  есте сақтауға, ұлттық мәдениетке деген құндылық қатынасты және халықтың рухани мұрасын дамытуға негізделетін болады. Мәліметтер жоғары оқу орындарында   Қазақстан тарихы, мәдениеттану, тарихи өлкетану бойынша дәрістер курстарының материалдарын байытуға пайдаланылатын болады.  Сонымен қатар, мәліметтерді  тәрбие жұмыстарына, мектептегі өлкетану сабақтарына қолдануға болады.

Ғылыми  зерттеу нәтижелерінің негізгі тұтынушылары – білім беру мекемелері, бұқаралық ақпарат құралдары, этномәдени қоғамдар, өлкетану қауымдастықтары. Зерттеу нәтижелері  «Тарих», «Аймақтану» және «Педагогика» мамандықтарының студенттері мен магистранттарын дайындауда қолданылатын болады.

2) күтілетін нәтижелердің ғылым мен технологиялардың негізгі ғылыми бағыты мен аралас салаларын дамытуға әсері;

Зерттеу нәтижелері «Қазақстанның рухани қасиетті орындары. Қазақстанның сакральді географиясы» ғылыми бағытын дамытуға ықпал етеді, және, ең алдымен, ол  жаңа бағытта, тарихи тұлғалармен және шет елдердегі қасиетті орындарды іздеумен және зерттеумен байланысты болып табылады.

3) алынған ғылыми нәтижелерді коммерцияландырудың қолданылуы және (немесе) мүмкіндігі;

Тарихи ескерткіштер мен қазақ халқының маңызды  тұлғалары туралы білімді насихаттау коммерциялық сыртқы мәдени туризмді дамытудың негізі болуы керек.     

Қол жеткізілген  нәтижелер:

Негізінен шетелдік авторлардың жарияланымдары анықталды, олардың негізінде жинақталған эмпирикалық материалды теориялық түсіну жүзеге асырылды.

Бұрын жарияланған зерттеулердің нәтижелеріне талдау жүргізілді және  алдыңғы зерттеулердің қорытындысы бойынша  қайшылықты нәтиже берген немесе олар зерттемеген негізгі сұрақтар  анықталды.

Далалық экспедициялар кезінде алынған материалдар негізінде таяу  шетелдердегі зерттелінген облыстардың қазақтарының  киелі жерлерінің типологиясына сипаттама берілді. Киелі орындардың қасиетті мәнімен  байланысты рухани  тәжірибелер  (коммеморация  формалары) зерттелініп, сипатталды.

Ресей Федерациясының шекаралас облыстары мен БҚО-ның шекаралас  аудандарының  жастары арасында  Астрахань, Орынбор, Самара, Саратов, Волгоград облыстарындағы қазақтардың киелі жерлері туралы мәліметтерді қаншалықты білетіндіктерін анықтау мақсатында сауалнама жүргізілді.

Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияларға 4  баяндама  ұсынылып,  7 ғылыми мақала  жарияланымға берілді.

Қазақтың рухани киелі жерлері, қазақ халқының тарихи ескерткіштері мен айтулы тұлғалары туралы білімдерді насихаттау облыстық және республикалық баспасөз беттерінде, телебағдарламаларда жарияланып, интернет сайттарында орналастыру арқылы жүзеге асырылды. «Қазақтардың рухани  қасиетті орындары  туралы білімді зерттеу  мен насихаттаудағы трансшекаралық ынтымақтастық» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік онлайн конференция өткізілді.

Зерттеу дінтанушыларды, антропологтарды, тарихшыларды және мәдени мұраны сақтауға мүдделі адамдарды қызықтыруы мүмкін. 

Зерттеу тобы

Нургалиева Агила Мустахимовна – жобаның жетекшісі, тарих ғылымдарының докторы, доцент.

 E-mail: Бұл электронды пошта мекен-жайы спам-боттардан қорғалған. Көру үшін сіздің браузеріңізде JavaScript қосулы тұруы тиіс.

ORCID  (http://orcid.org/0000-0002-4447-5935) 

Калиева Жадыра Абжамиевна – аға ғылыми қызметкер, магистр.

E-mail: Бұл электронды пошта мекен-жайы спам-боттардан қорғалған. Көру үшін сіздің браузеріңізде JavaScript қосулы тұруы тиіс.

ORCID  (http://orcid.org/0000-0002-4125-7684) 

Әмен Асхат Жангелдіұлы  – аға ғылыми қызметкер, магистр.

E-mail: Бұл электронды пошта мекен-жайы спам-боттардан қорғалған. Көру үшін сіздің браузеріңізде JavaScript қосулы тұруы тиіс.

ORCID  (http://orcid.org/0000-0002-4275-3516) 

Жарияланды:

1) «Пульс» газетінде А.Нұрғалиева мен Ж.Қалиеваның «Сохраним духовные святыни казахов» атты конференция жұмысы туралы ақпарат жазылған  мақаласы «Пульс» ақпараттық порталында жарияланған: http: http://puls-zko.kz/?p=22466

2) Нургалиева А.М. Места памяти ближнего зарубежья, связанные с Курмнгазы Сагырбайулы // Отан тарихы. – 2021. – № 3. –  С. 24-32

3) Нургалиева А.М., Есиркенова А.М. Формы работы с мемориальными местами для расширения и углубления знаний школьников по истории и культуре казахского народа / Современная наука: актуальные вопросы, достижения и инновации:  сборник статей XXII Международной научно-практической конференции.  – Пенза: МЦНС «Наука и Просвещение», 2021. – С. 132–135

4)  Нургалиева А.М., Амен А.Ж. «Ресей Федерациясының Астрахань және Орынбор облыстары қазақтарының киелі (қасиетті) жерлері және солармен байланысты коммеморативтік тәжірибелері»  «Қарағанды университетінің  Хабаршысы» журналы.

5)  Нургалиева А.М., Тастаева Ж.К. «Духовные святыни астраханских казахов и коммеморативные практики»  «Вестник СПбГУ»  журналы, Тарих сериясы

6)  Нургалиева А.М., Амен А.Ж., Тукешева Н. М. «Sacred places of the Orenburg Kazakhs»  «Eurasia» журналы,

7)  Нургалиева А.М., Нургалиев К. А., «Казахские традиционные загадки как отражение этнического менталитета»,  «Культурно-историческая психология» журналы.

8)   Нургалиева А.М. Совместная работа научных сообществ и общественных объединений Казахстана и России по созданию культурно-географического пояса святынь казахского народа / «Қазақтардың рухани қасиетті орындары туралы білімді зерттеу мен насихаттаудағы трансшекаралық ынтымақтастық»   халықаралық ғылыми –тәжірибелік онлайн-конференцияның материалдары 14  қазан  2021 ж.(басылымда)

9) Калиева Ж.А. Ресей территориясындағы сакральді географияға қатысты ескерткіштер туралы   әлеуметтанулық зерттеудің  қорытындылары / «Қазақтардың рухани қасиетті орындары туралы білімді зерттеу мен насихаттаудағы трансшекаралық ынтымақтастық»   халықаралық ғылыми –тәжірибелік онлайн-конференцияның материалдары 14  қазан  2021 ж.(басылымда)

10)  Әмен А.Ж. Ұлы даланың Көкке самғаған қыраны, Н Майданов хақында /«Қазақтардың рухани қасиетті орындары туралы білімді зерттеу мен насихаттаудағы трансшекаралық ынтымақтастық»   халықаралық ғылыми –тәжірибелік онлайн-конференцияның материалдары 14  қазан  2021 ж.(басылымда)

11) Әмен А.Ж.  Жад (естелік) орындарының  ғылыми жүйедегі орны / «Қазақтардың рухани қасиетті орындары туралы білімді зерттеу мен насихаттаудағы трансшекаралық ынтымақтастық»   халықаралық ғылыми –тәжірибелік онлайн-конференцияның материалдары 14  қазан  2021 ж.(басылымда)

12) Әмен А.Ж., Калиева Ж.А. «Ресейлік  қазақтардың Ресей жеріндегі  қазақ мәдениетіне  қатысты ескерткіштер туралы ой-пікірлерін зерттеу қорытындылары» в журнал «ҚазҰУ Хабаршысы. Психология  және  социология сериясы»

13)Нургалиева А.М., Амен А.Ж. «Далалық зерттеу нәтижелері бойынша таяу шетел қазақтарының киелі мұрасы (РФ мысалында)» «Адам алеми» журналы. 

 

Қазақтардың рухани киелі жерлері туралы білімді насихаттау мақсатында 2021 жылдың 26 ​​қазанында зерттеу тобының мүшелері – ғылыми жетекші А.М. Нұрғалиева және аға ғылыми қызметкер Қалиева Ж.А. облыстық телевизияның «Духовное наследие казахов России» тақырыбына арналған «Күншуақ» телебағдарламасына қатысты. Олар өз жобаларының мәнін айтып, жүргізуші мен көрермендердің көптеген сұрақтарына жауап берді.

Бағдарламаның жазбасы: https://youtu.be/OaRDhtkc73o, Facebook - https://www.facebook.com/aqjaiyq/  и на сайте канала  AQJAYIQ TV / Ақжайық телеарнасы: Сайт - http://oraltv.kz/ru.